Obećanja i stvarnost u Opštini Gračanica

Ivan Miljković

27.11.2020 – 11:06

Stalna izgradnja je identifikacioni izgled grada Gračanice koji se nalazi nekoliko kilometara od prestonice Kosova.

Međutim, 12 godina nakon formiranja, stanovnici Gračanice se suočavaju sa problemima nedostatka infrastrukture, radnim mestima i sa zagađivanjem reke ovog grada.

Od formiranja Opština Gračanica je neprestano ličila na gradilište. Građeno je i nadograđivano, počevši od objekata infrastrukture, puteva. trotoara, kanalizacija, vodovodnih mreža i električne energije, sistema za hidrante, regulisanje pejzaža, opremanje obrazovnih i zdravstvenih institucija.

Međutim, počevši od prvog gradonačelnika opštine (koji više nije živ) pa sve do trenutnog gradonačelnika, Srđana Popovića, nijedno obećanje nije ispunjeno u toku njihovih mandata.

Iako su svi u izbornoj kampanji, kao glavnu kartu za dobijanje glasova, koristili obećanje da će otvoriti fabrike proizvodnje i dovesti investitore, što bi omogućilo otvaranje radnih mesta za veliki broj mladih, to se nije desilo i nakon toliko vremena.

Najavljeno je da će, u saradnji sa kompanijom “Metalka Major” iz Jagodine, proizvodnja kablova početi u fabrici u Batusu i to se nije dogodilo.

Takođe je najavljeno otvaranje fabrike za proizvodnju brojila električne energije i led lampi u hali Lapljeg Sela. Ovde je trebalo da se zaposli 40 radnika. Mini fabrika za proizvodnju lampica nikada nije počela sa radom. Niko iz lokalne samouprave nije odgovorio na pitanje zašto se ovo desilo.

Omiljena rečenica svih gradonačelnika opština na izbornoj kampanji je da oni žele od Gračanice da naprave urbanu sredinu. Međutim, pre toga se mora usvojiti jasno specifikovan urbanistički plan.

Gračanica nema urbanistički plan, ali ima zonsku mapu kao svog prethodnika. Urbanistički plan, kao što je najavljeno, se mora razviti u saradnji sa stručnjacima iz Slovenije i onima sa Fakulteta Arhitekture u Mitrovici. Iako je njegova konačna verzija najavljivana nekoliko puta, čak i u 2018. godini, on ipak nije završen ni dve godine kasnije.

Opštinska Direktorka za Planiranje, Urbanizam i Zaštitu Životne Sredine, Mirjana Stanojević kaže da je počeo postupak za izradu Novog Razvojnog Plana i zonske mape koja će da odredi prostorni razvoj opštine.

“Nacrt verzije detaljnog urbanističkog plana koji je izrađen 2018. godine u saradnji sa studentima iz Mitrovice na Kosovu i Ljubljane, će biti obuhvaćen u toku pripreme ovih novih prostornih dokumenata“, rekla je Stanojević, izbegavajući tačan odgovor na pitanje zašto je urbanistički plan i dalje na čekanju.

Centar srednje škole u Lapljem Selu, čije je otvaranje najavljeno za 2019. godinu, a za koji je rok produžen do novembra 2020. godine, i dalje nije otvoren.

Direkcija za Urbanizam kaže da je otvaranje odloženo zbog pandemije.

“Otvaranje Centra srednje škole je planirano za kraj novembra ove godine. Zbog trenutne situacije u kojoj se nalazimo, a koju je uzrokovao virus COVID-19, rokovi se stalno menjaju, stoga se nadamo da će se objekat završiti na početku 2021. godine. Opština je u procesu nabavki za neophodan inventar za opremanje objekta“, rekla je Stanojević.

Problemi sa vodom i kanalizacijom

Potok, koji je nekada služio kao odvodni kanal za kanalizaciju iz srpskih domova na periferiji Gračanice u Ajvaliji, prema rečima stanovnika, presušio je i delimično je zatrpan zbog izgradnje nove kanalizacione mreže.

Zbog te trenutne situacije otpadne vode se izlivaju u reku.

Boban Petrović, koji živi u ovom delu Gračanice kaže da su od lokalne samouprave dobili samo obećanja da će se sve rešiti.

“Mnogo ljudi je u toku leta došlo i videlo da imamo velikih problema sa smradom zbog izliva fekalija. U toku leta je bilo katastrofalno. Moje pitanje je kada će se ovo rešiti jer je ovde oko 20 porodica već uništeno, a u donjem slivu reke Gračanka oko 50 porodica će ostati bez kanalizacione mreže. Ove otpadne vode se dolivaju iz pravca Ajvalije. Do sada se niko na konkretan način nije bavio ovim slučajem. Svi su obećavali ali nije pronađeno neko konkretno rešenje “, kaže Petrović.

Direktor Direkcije za Javne Usluge Opštine Gračanice, Vladica Trajković kaže da je opštinska inspekcija obustavila radove i tražila je od Ministarstva za Životnu Sredinu da reši ovaj problem i da se pronađe neko rešenje kojim će svi biti zadovoljni. On priznaje da ovaj problem traje već duže vreme, ali takođe navodi da bi se neko konačno rešenje trebalo ubrzo pronaći.

“ Nakon niza sastanaka koje su gradonačelnik opštine i predstavnici inspekcije imali sa Ministarstvom životne sredine i izvođačem, dogovoreno je da se problem reši što pre, tako da se radovi nastavljaju od magistralnog puta Priština-Gnjilane do rečnog korita u Gračanici, koji će rešiti problem kanalizacije za sve pomenute porodice.

Trajković navodi da će se tehnički detalji okončati do kraja nedelje, nakon čega će započeti radovi za dovršavanje kanalizacije.

Novici Dimitrijević iz Gračanice smetaju česti kvarovi i restrikcije vode bez upozorenja, kao i iskopani trotoari.

“Često nam nestaje voda, cevi nisu kvalitetne, često pucaju i onda nemamo vode otprilike 30% vremena od onoga koliko bi trebali da imamo vode dnevno. Putevi, šta da vam kažem, nisu loši, ali ono što se radi sa ovim trotoarima-toga nema nigde, vidi se da je u pitanju pranje novca, miču ih pa ih postavljaju, a sve je isto. Ne znam, nisam nadležan da govorim ko daje taj novac i kako se kreće“, kaže Dimitrijević.

Direktor Direkcije za javne usluge, Vladica Trajković kaže da su radovi za postavljanje kocki i regulisanje staza za pešake u jednom delu Gračanice potrajali mnogo duže zbog zimskih uslova u kojima se vrše radovi, ali i zbog velikog opterećenja saobraćaja.

“Ovo je razlog zbog kojeg je proces postavljanja kocki potrajao i ja bih od stanovnika zatražio da se strpe još malo jer će se problem ubrzo rešiti,“ rekao je Trajković.

Sa druge strane, sa problemima se suočava i albanska zajednica koja živi u opštini sa srpskom većinom.

Ruždi Krasnići, predstavnik iz Kišnice u Skupštini Opštine, kaže da naselju nedostaju putevi i trotoari, kao i stepenice koje vode do nove školske zgrade.

“Ja mislim da se opština Gračanica potrudila da investira u Kišnicu, ali bi trebala da ulaže još više. Za razliku od Gračanica koja je sedište opštine, kod nas je jako malo ulagano. Mora se ulagati mnogo više. Mi imamo jednu staru vodovodnu mrežu koja je izgrađena pre rata. Čak sam čuo da su tu i dalje cevi od azbesta koje su kancerogene i one se moraju promeniti pod hitno,“ rekao je on.

Građanima Kišnice su neophodne i direktne linije autobusa sa Prištinom zbog velikog broja učenika, studenata i zaposlenih kojima je svakog dana potrebno da putuju u grad i da se vrate.

U opštini Gračanica kažu da su upoznati sa zahtevom stanovnika Kišnice ali da odluka ne zavisi od njih već, kako su nam rekli, od prevoza i Ministarstva za transport.

Mirjana Stanojević, Direktorka Direkcije za urbanističko planiranje i zaštitu životne sredine kaže da Opština ima lokalni plan delovanja za životnu sredinu za period od 2012 do 2017. godine i da je trenutno u pripremi program za početak postupka za izradu novog plana za životnu sredinu.

Problemi sa zagađivanjem reke ne potiču samo od kanalizacije.

U letnjim mesecima kada duva jak vetar iz smera odakle se bacaju otpaci se širi prašina koja ima veliki postotak metala i ostalih štetnih supstanci.

Erozijom tla otpadne vode od otpadaka i iz rudnika „Kišnica i Novo Brdo“ ulivaju se u korito Gračanice, odatle odlaze u sliv Bistrice, Ibra i dalje do Crnog mora.

Sledeći problem je mulj i taloženje opasnih supstanci u reci, stoga je lokalna samouprava nekoliko puta očistila rečno korito. 

Ovog puta su pristupili jednom dugoročnijem rešenju – izlivanje betona u rečnom koritu. Međutim, građani koji žive u delu Gračanice u kojem rečno korito nije očišćeno su ogorčeni.

“Da li postoji neki plan za čišćenje ovog levog dela reke Gračanice?“ Levi deo reke Gračanica nije očišćen zadnjih četiri- pet godina. U letnjem periodu se od zmija i rečnih miševa ne može živeti. Vidite kako ovo izgleda, od komaraca koji se ne mogu prskati i svega ostalog“, kaže Saša Sekulić iz Gračanice.

U opštini navode da su ove godine predviđeni radovi betoniranja rečnog korita samo u delu blizu Centra Srednje Škole i Lapljeg Sela i u Gračanici, od glavnog mosta u ulici „Knez Lazar“ pa sve do mosta u ulici „Kosovke devojke“.

“U odnosu na fondove koji su nam na raspolaganju, mi ćemo se potruditi da i iduće godine osiguramo regulisanje rečnog korita i u ostalim naseljima. Međutim, kao što i sami znate, naš budžet u odnosu na broj stanovnika je smanjen zbog činjenice što su Srbi bojkotovali upis 2011. godine. Ovo je razlog što je dodela budžeta niska. Međutim, mi znamo za taj problem i pokušaćemo da radimo na čišćenju rečnog korita i sledeće godine,“ rekao je Vladica Trajković.

Poljoprivreda i turizam su dva glavna razvojna stuba opštine i u tim oblastima je dosta investirano. Brojni poljoprivredni proizvođači su potpomognuti subvencija, dok što se tiče turizma, u ovoj oblasti je najviše učinjeno. Gračanica je poznata kao jedna poželjna destinacija na turističkoj mapi, kada je reč o religijskom i istorijskom turizmu.

U toku 2019. godine više od 110 000 turista je posetilo Manastir u Gračanici, dok je približno 40 000 turista (uglavnom domaćih) posetilo Arheološki Park Ulpijana.

Nalazi revizora za Opštinu Gračanica

Od 11 direkcija koje postoje u Opštini Gračanica, samo jednom direkcijom rukovodi žena a to je Direkcija za Obrazovanje i Kulturu, što znači da se polna ravnopravnost ne poštuje.

Osim toga, Nacionalna Kancelarija za Reviziju je pronašla nekoliko nedostataka u upravljanju u toku 2019. godine.

Jedna od nalaza je odredio da u ugovoru za „Snabdevanje sportskim rekvizitima i opremom“, u vrednosti od 25,909€, u dosijeu tendera odnosnom u pred-merenjima/tehničkim specifikacijama je određena trgovinska marka ili vrsta robe, upravo onih koje je posedovao dobitnik ugovora.

Prema Zakonu o nabavkama je zabranjeno da se specifikacije prilagode samo jednoj određenoj marki ili da se unutar tendera navodi brend/marka.

Sledeći nalaz navodi da je bilo grešaka u proračunu poreza na imovinu.

Prema revizoru, ovo je rezultiralo sa 8 računa za poreske obveznike kojima se naplaćuju veći porezi i jedna faktura sa nižim porezima nego što je trebalo. Dakle, došlo je do prekomerne naplate od 6.475 € i sa manjom naplatom poreza u iznosu od 743 €.