Prostire se na teritoriji bogatoj rudnicima i sa potencijalom za rad u rudnicima, Opština Novo Brdo nije zabeležila veli ekonomski razvoj stanovništva.
Stanovnici ove opštine i dalje imaju problema sa dobijanjem javnih usluga, regulisanjem kanalizacione mreže i snabdevanjem vodom.
Otpaci i nedostatak asfaltiranih puteva su dodatni problemi koji su istaknuti u ovom delu, dok se opština pravda nedostatkom budžeta dok govori o planovima za razvoj turizma.
Jedno od najvećih sela ove opštine je Labljane. Ovo selo nema vodovod dok investicija u kanalizaciju nije rešila problem sa otpadnim vodama.
Već pet godina se ulivaju otpadne vode u reci u Labljanu. Ovaj tok takođe puni i jezero Badovce odakle se snabdeva vodom nekoliko naselja Kosova.
Stanovnici Labljana kažu da osim nesnosnog smrada, ne mogu da uzgajaju ni pčele dok krave piju zagađenu vodu.
Emin Gaši smatra da je ovo stanje jako opasno zbog činjenice što se voda iz jezera Badovce koristi kao pijaća voda.
“Naš problem je što je kanalizacija došla do sredine sela dok mi nemamo kanalizaciju. Sledeći problem je što…Teško je da se živi od kanalizacionog smrada i pod dva, ostali seljani ovde dovode kanalizacije jer nemaju kuda drugo. Treći problem je, ovo je glavni tok za jezero Badovce, a da se ovi otpaci ulivaju tamo odakle ljudi piju vodu, ne verujem da toga ima negde u Evropi”, rekao je on.
Stanovnik ima jedan zahtev za Opštinu Novo Brdo dok govori da bi oni sami rešili situaciju da su znali da opština neće preduzeti ništa.
“Život je ovde postao težak. Za vodovod nismo uopšte podneli zahtev jer nam je pamet pomutio smrad. Ovo je hitnije, da se ukloni ovaj smrad jer predstavlja veliki problem. Potreban nam je i vodovod, nije u redu da u 21 veku na Kosovu koje je veličine kao dva grada u Nemačkoj, i dalje postoji problem sa kanalizacijom. Kada već imamo tu mogućnost da po 2 miliona evra držimo u džepovima, ovo ne košta ni milion. Da smo znali da nam opština neće pomoći, sami bismo sakupili novac”, kaže on.
I stanovnici sela Vlasaljiu imaju takođe problema sa vodom. Tamo su stanovnici bili primorani da sami poprave kvar oprema koja im odvodi vodu do kuća.
“Opština nam je obećala da će da popravi kvar, hidrofor i ostalo, bili smo jedno 2-3 puta ali ništa. Ostali smo bez pijaće vode, celo selo je ostalo bez vode i leti”, rekao je on.
Vlasaljiu ima 42 grla i preko 250 ovaca. Takođe, zona pruža uslove i za uzgajanje meda.
Međutim, nedostatak vode, farmeru stvara mnogo problema.
“Zahtev je da se zainteresuju za problem vode. Selu je potrebna, jer bez vode ništa ne može da funkcioniše, ni veš mašina, sve radi na vodu”, izrazio se on.
Vlasaljiu kaže da Opština Novo Brdo ne pomaže poljoprivrednicima tog područja iako je opština rekla da je izdvojila subvencije za poljoprivrednike.
“Da nam pomažu kao što pomažu druge opštine, to bi nama, zemljoradnicima, bilo od velike pomoći. Ljudi bi se vise zainteresovali za razvoj poljoprivrede, ali mi samo od ministarstva dobijamo subvencije, ništa drugo nismo nikada dobili”, rekao je Vlasaljiu.
U opštini Novo Brdo ne postoji javni transport. Na ovom području čak nema ni privatnih autobusa za prevoz građana.
Milivoje Pavić, stanovnik Novog Brda kaže da svakoga dana prepešači mnogo kilometara pošto nema prevoza.
Stanovnici Novog Brda imaju problema i sa otpacima. Jedna velika divlja deponija se nalazi između sela Jabuč i Pasjak.
Stanovnicima tog područja je iz Opštine obećano da će taj deo biti očišćen međutim, izgled je i dalje isti.
FOTO-KALLXO.com
“Preko 10 kuća ovde ima bunare odakle dobijamo pijaću vodu. Ovde su bacali i kosti ali su sada prestali. Gradonačelnik je sa inspektorima bio na licu mesta, obećali su mi da ih više neće bacati i nisu bacali kosti. Ali što se tiče ostalih otpadaka, nisu prestali”, priča Etem Miftari iz sela Pasjak.
Problema imaju i stanovnici romske zajednice u Novom Brdu. Oni govore da su podneli mnoge zahteve u Opštini o asfaltiranju jednog puta, ali zahtev nikada nije uzet u obzir. Osim puta, stanovnici sela Bostan se žale i na ostale probleme.
“ Mi imamo problema sa socijalom, imamo problema sa vodom, jednom nedeljno imamo vode. Imamo problema sa putem, ali smo to mi sami regulisali”, kaže Ramiz Jašari iz sela Bostan.
Potencijal u turizmu i poljoprivredi i male investicije
Osim što je poznato kao mesto rudnika i podzemnih resursa, Novo Brdo takođe ima potencijal za unapređenje i promociju seoskog turizma, a potencijal lezi i u posetama tvrđavi Novo Brdo kao turističkoj atrakciji.
U lokalnoj samoupravi ističu da su animirali određeni broj porodice koje su zainteresovane za seoski turizam te da je sa njima počelo da se radi na obuci.
Podeljeni su grantovu u tu svrhu kako bi investirale u smeštajne, proizvodne, uslužne i rekreativne kapacitete.
Izrađena je strategija za razvoj seoskog turizma u opštini. Sada se čeka završetak radova na restauraciji tvrđave kako bi se prešlo na podizanje smeštajnih kapaciteta i unapređenja ove oblasti. Cilj je, kako su naglasili u opštini da se turisti zadrže, a ne da im ovo bude samo prolazna ruta.
Predstoji još dosta posla na tom planu. Turistička organizacija nije formirana, ne postoje turistički vodiči, smeštajni kapaciteti su nedovoljni, a neophodna su i veća ulaganja na poboljšanju infrastrukture.
Osim turizma, Opština kaže da ima subvencija i za poljoprivredu.
“Proporcionalno, 70% sredstava opština izdvaja za pomoć poljoprivrednim proizvođačima, a sa ostalih 30 % učestvuju građani. Nabavka se vrši na osnovu potraživanja farmera. Svi farmeri sa teritorije opštine Novo Brdo imaju pravo da konkurišu za subvencije. Svake godine se raspisuje konkurs za nabavku moto kultivatora i priključnih mašina. Onih 30 % sredstava sa kojima građani učestvuju u subvencionisanju preusmerava se za novu nabavke“, potvrdio je zamenik gradonačelnika Siniša Dimić. U opštini Novo Brdo pod šumom se nalazi 600 – 700 hektara zemljišta koje čuvaju četiri čuvara plaćenih od strane lokalne samouprave.
Iz opštine poručuju da su budžetom ograničeni i to je razlog što ne mogu da uposle veći broj šumara i tako spreče krađu šume.
U cilju ublažavanja posledica ilegalne seče šume opštinske vlast su pribegle pošumljavanju, a od Ministarstva za poljoprivredu i šumarstvo dobili su zimzeleno rastinje.
Ova lokalna samouprava prostire se na površini od 204 kvadratna kilometra i obuhvata 33 sela, odnosno 34 katastarske zone. Održavati javni red na tolikoj površini sa svega dva policijska vozila nemoguća je misija, zato je, kako nam je potvrđeno, opština pozajmila dva vozila policijskoj stanici i na taj način ovoj službi, donekle, olakšala rad.
Pri ovoj lokalnoj samoupravi formirana je i vatrogasna jedinica koja raspolaže sa dva vozila što je, kako nam je rečeno, dovoljno da u letnjem periodu pokriva čitavu teritoriju.
U zimskom periodu vatrogasci su uključeni u posao raščišćavanja puteva, kada je to neophodno.
Infrastrukturni izazovi
Opštinski budžet za 2020. godinu iznosi: 3 miliona 075.633 evra, od čega je za kapitalne investicije: puteve, vodovod, rasvetu, izdvojeno 347.721 evra.
Najviše novca iz opštinske kase namenjeno je za isplatu plata u javnoj upravi, prosveti, zdravstvu, a ostalo ide u budžet za razvoj opštine.
Asfaltirani su putevi u selima Stanišor, Gornji Makreš, Straža i u zaseocima sela Izvor.
“Ove godine, kako je i planirano, asfaltirali smo oko četiri kilometra puta na četiri različite lokacija”, kaže opštinski službenik za informisanje Siniša Marković.
S obzirom na to da je Novo Brdo siromašna opština potrebno je mnogo ulaganja u kapitalne investicije.
Osim puteva ulagalo se i renoviranje i opremanje objekata koji su od značaja za građane. Dom kulture u Koretištu opremljen je potrebnim nameštajem, najavljena je rekonstrukcija puta između sela Gornje Kušce i Stanišor kao i izgradnja mosta na toj deonici.
Goran Stojanović iz Bostana tvrdi da je nepropisno urađena atmosferska kanalizacija i da je cev promer FI – 1000 prilikom radova zamenjena sa onom manjeg promera, zbog čega se voda prilikom veće kiše izliva u njegovo dvorište i ugrožava njegovu kuću.
Iz opštine Novo Brdo kažu da su njihove ekipe evidentirale problem te da je trenutno rešenje samo privremeno.
“Pošto je prethodna cev oštećena zamenili smo je. Cev koja je trenutno postavljena je privremeno i nužno rešenje kako atmosferska voda ne bi oštetila asfaltni put. Problematična cev će biti zamenjena u narednim mesecima”, potvrdio je službenik za informisanje Siniša Marković
Na još jedan problem u selu upozorava Sabrija Jašari, Rom iz Bostana. Ulica koja vodi prema školi je neosvetljena što predstavlja problem za decu koja se iz popodnevne smene vraćaju sa nastave. Dodatnu opasnost za sve koji prolaze ovuda, naročito noću predstavljaju kablovi koji vise sa bandere.
Sabri Jašari pokazuje kablove koji su opasnost za meštane Bostana
„Ulična rasveta kod škole postoji ali je došlo do oštećenja prilikom saobraćajne nezgode, kada je kamion oštetio dva stuba. Opština Novo Brdo ima ugovor sa kompanijom koja je u obavezi da u skorije vreme izvrši zamenu dva oštećena stuba i očekuje se da će to biti urađeno narednih dana”, odgovoreno je iz opštine.
Romi iz romske mahale u Bostanu tvrde da im je obećano asfaltiranje ulice i postavljanje rasvete. Put nije asfaltiran, a rasveta je postavljena na svega nekoliko bandera pa je ulica neosvetljena čitavom dužinom, potvrdili su meštani ovog dela sela.
Iz opštine potvrđuju da je u planu postavljanje ulične rasvete u ovoj ulici.
Iz opštine potvrđuju da je u planu postavljanje ulične rasvete u ovoj ulici. „Prema proceni naše službe u ovoj ulici fale tri električna stuba. Takođe je potrebno asfaltiranje u dužini od 20 metara. Svi ovi radovi predviđeni su za narednu godinu”, rekao je Marković.
Milivoje Pavić ima više od 80 godina, a da bi stigao do lekara u Pasjanu ili Gračanici mora da prepešači deseta kilometara i u Labljanu sačeka autobus, jer drugog prevoza nema.
Opštinski službenik za informisanje Siniša Marković kaže da se privatnim prevoznicima ne isplati da saobraćaju u ovom delu opštine Novo Brdo i održavaju liniju jer nemaju dovoljan broj putnika ali da opštinske vlasti nastoje da problem reše.
“U saradnji sa Ministarstvom za Infrastrukturu opština Novo Brdo je u prethodnom periodu obezbeđivala humanitarni prevoz stanovnika. To će se nastaviti i u narednom periodu”, rekao je Marković.
Albanci iz sela Pasjak žalili su se zbog divlje deponije koja je napravljena u blizini njihovih oranica. Ono zahtevaju da opština reaguje i reši ovaj problem.
“Direkcija Inspekcije je nedavno postavio table o zabrani bacanja otpada, a takođe je predat i zahtev nadležnoj kompaniji da se u što kraćem roku ukloni pomenuta deponija”, rečeno je iz opštine Novo Brdo.